Những Việc Không Nên Để AI Quyết Định

1. Đưa Ra Quyết Định Đạo Đức

Viên thuốc đỏ và xanh

Đạo đức là một lĩnh vực mờ nhạt mà AI, dù được lập trình tốt đến đâu, vẫn không thể đáp ứng được. Quyết định đạo đức không chỉ đơn giản là logic đen trắng; chúng liên quan đến sự tinh tế, lòng trắc ẩn và đôi khi là cảm giác trực giác. Khi đối mặt với một lựa chọn khó khăn—liệu có nên bẻ cong quy tắc, ưu tiên nhu cầu của một người hơn người khác, hay quyết định điều gì thực sự là “đúng”—AI thiếu những trải nghiệm sống và giá trị giúp định hình những quyết định đó.

Ví dụ, nếu tôi phải quyết định giữa việc ủng hộ quyết định khó khăn của một người bạn hay thách thức họ suy nghĩ lại, AI có thể sẽ xem xét sự kiện, thống kê hoặc xu hướng. Tuy nhiên, đạo đức là cá nhân sâu sắc, thường bị ảnh hưởng bởi kinh nghiệm, niềm tin cá nhân và trực giác mà chỉ có con người mới có. Đây không phải là điều tôi có thể giao cho một thuật toán, dù nó được huấn luyện tốt đến đâu.

2. Hướng Dẫn Cuộc Sống Tình Cảm

Cặp đôi ngắm cảnh

Tình yêu và mối quan hệ là những điều rất cá nhân, thường không hợp lý và đầy những sắc thái mà AI không thể nắm bắt. Tình yêu không chỉ là về các chỉ số tương thích hay rủi ro được tính toán—nó lộn xộn, khó đoán và đầy cảm xúc. Mặc dù AI có thể cung cấp lời khuyên chung về mối quan hệ dựa trên dữ liệu hoặc gợi ý ý tưởng hẹn hò, nhưng nó không thể hiểu được những sắc thái làm cho mỗi mối quan hệ trở nên độc đáo. Đối với tôi, một phần của vẻ đẹp trong tình yêu là sự không chắc chắn và hành trình tìm hiểu mọi thứ cùng nhau với người khác, không phải theo một kịch bản hay thuật toán.

Hãy tưởng tượng tin tưởng vào AI để giúp quyết định có nên tiếp tục hẹn hò với ai đó hay cách xử lý một cuộc tranh cãi nhạy cảm. Một thuật toán có thể nhận ra các mẫu hoặc đưa ra lời khuyên “chuẩn”, nhưng nó không thể thông cảm hay biết được lịch sử của tôi với một người hay những sắc thái trong mối quan hệ của chúng tôi. Tình yêu và mối quan hệ đòi hỏi sự tự phản ánh, thỏa hiệp và hiểu biết về cảm xúc con người—tất cả những điều mà AI không có.

Cuộc sống tình cảm của tôi là điều cần được điều hướng qua những trải nghiệm và bản năng của riêng tôi. Những bước đi sai lầm của con người, những khoảnh khắc lúng túng và những tia lửa bất ngờ làm cho mối quan hệ trở nên đáng nhớ, không phải là điều tôi muốn được đúc kết thành một gợi ý tính toán từ một cỗ máy.

3. Quyết Định Nuôi Dạy Con Cái

Người giữ trẻ bên cạnh cây và sông

Nuôi dạy con cái là một lĩnh vực hoàn toàn về trực giác, kiên nhẫn và kết nối cảm xúc không thể phá vỡ. AI có thể có quyền truy cập vào một dòng dữ liệu nuôi dạy con cái và lời khuyên không giới hạn, nhưng nó không thể thực sự hiểu con tôi, cũng không thể nắm bắt được vô số chi tiết nhỏ làm cho mỗi đứa trẻ trở nên độc đáo. Mọi quyết định tôi đưa ra với tư cách là một bậc cha mẹ, từ việc hướng dẫn hành vi của con đến việc hỗ trợ sở thích của chúng, đều dựa trên con người của chúng, không chỉ là thông tin tổng quát.

Ví dụ, hãy xem xét khoảnh khắc khi một đứa trẻ buồn vì điều gì đó có thể dường như nhỏ nhặt với người ngoài cuộc. AI có thể đề xuất các giải pháp tiêu chuẩn, nhưng nó sẽ không hiểu được sự nhạy cảm cụ thể hay tính cách đặc biệt của con tôi. Đôi khi, cách tiếp cận tốt nhất không phải là logic—nó hoàn toàn là sự đồng cảm, nơi một bậc cha mẹ biết khi nào nên cho không gian, ôm và nói chuyện.

4. Hướng Dẫn Nghề Nghiệp

Việc tin tưởng vào AI để hướng dẫn nghề nghiệp dường như là một bước quá xa. Để AI đưa ra lời khuyên hữu ích, nó cần đủ ngữ cảnh để hiểu tình huống cụ thể của tôi. Nhưng trong môi trường chuyên nghiệp, nhiều thông tin đó là bảo mật hoặc cá nhân, không phải là điều tôi muốn chia sẻ với một cỗ máy. Việc cung cấp cho AI quyền truy cập vào các vấn đề nơi làm việc, mục tiêu nghề nghiệp hay động lực cá nhân tại văn phòng cảm thấy rủi ro—không có gì đảm bảo rằng dữ liệu sẽ được giữ kín hoặc không bị lạm dụng.

Ví dụ, nếu tôi đang đấu tranh với một tình huống khó khăn liên quan đến xung đột nhóm hoặc đang cân nhắc thay đổi vai trò của mình, AI có thể đưa ra lời khuyên chung. Nhưng nếu không biết tất cả các chi tiết—và đây là những chi tiết mà tôi không nên chia sẻ với AI—tôi nghi ngờ rằng nó sẽ thực sự hiểu được những sắc thái.

Và ngay cả khi AI có thể xử lý tất cả điều đó, nó vẫn sẽ không có bản năng mà một người cố vấn hoặc đồng nghiệp tốt mang lại. Một cỗ máy có thể đề xuất một “bước tiếp theo” được tính toán, nhưng nó sẽ không biết được những sắc thái về thời gian hay những người liên quan.

5. Viết Thư Cá Nhân Cho Người Thân Yêu

Hình ảnh so sánh ChatGPT và Google Bard

Khi tôi viết thư cho bạn bè và gia đình, tôi dựa vào những trải nghiệm chung, những trò đùa bên trong và những chi tiết nhỏ mà chỉ hai chúng tôi hiểu. Đây không phải là điều mà một thuật toán có thể tái tạo.

Hãy tưởng tượng sử dụng công cụ viết AI để soạn thảo một lá thư sinh nhật cho một người bạn. Chắc chắn rằng nó có thể nhặt ra những tình cảm chung như “hy vọng bạn có một năm tuyệt vời phía trước”, nhưng nó sẽ không biết được những chi tiết cụ thể của tình bạn của chúng tôi hay nhớ lại lần chúng tôi cười đến chảy nước mắt vì một trò đùa ngớ ngẩn. Đây là một trong những lý do tôi hoài nghi về việc sử dụng AI ngay cả khi viết email.

Một sự ấm áp và chân thành riêng biệt đến từ việc tự viết một điều gì đó, biết rằng mỗi từ phản ánh suy nghĩ và cảm xúc của bạn, không phải là một mẫu do máy tạo ra.

6. Nhắn Tin Với Bạn Bè Thay Tôi

Điều này cảm thấy đặc biệt cá nhân. Khi nói đến việc giữ liên lạc với bạn bè, không có cách nào tôi sẽ giao phó các cuộc trò chuyện của mình cho AI. Làm như vậy sẽ làm mất đi toàn bộ ý nghĩa của việc nhắn tin cho họ ngay từ đầu. Đối với tôi, ít nhất.

Việc để AI nhắn tin với bạn bè thay tôi giống như việc để ai đó ăn kem thay tôi. Tôi trò chuyện với bạn bè vì tôi thích làm điều đó, không phải vì tôi phải làm. Nếu tôi bao giờ cảm thấy cần AI để trò chuyện với một người bạn, tôi có nhiều khả năng sẽ coi đó là dấu hiệu không nên nhắn tin cho họ hơn là một gợi ý để sử dụng AI.